Jakovljevic, T. Sljivancanin Jakovljevic, H. F. Duncan, V. Nagendrababu, J. Jacimovic, A. Aminoshariae, J. Milasin, P. M. H. Dummer. 28 April 2021. The association between apical periodontitis and adverse pregnancy outcomes: a systematic review. International Endodontic Journal.
doi: 10.1111/iej.13538

Przegląd systematyczny sprawdzający związek pomiędzy zapaleniem tkanek okołowierzchołkowych a niekorzystnym zakończeniem ciąży (adverse pregnancy outcomes).

Zapalenie tkanek okołowierzchołkowych, to przewlekły proces wokół wierzchołka korzenia zęba, związany z infekcją kanałów korzeniowych. Wprawdzie może być wywołany przez wiele różnych czynników (np. chemiczne, fizyczne, jatrogenne), ale zwykle się przyjmuje, że jego główną przyczyną są bakterie wywołujące martwicę miazgi, skutkującą późniejszym zajęciem tkanek poza wierzchołkiem.

Warto podkreślić, że jest to bardzo powszechne zjawisko. W jednym z przytoczonych badań, na ponad 300 000 zębów, około 5% miało zapalenie okołowierzchołkowe, co przeciętnie daje 1 zmianę na pacjenta. Co ciekawe, między rokiem 2012 a 2020 stwierdzono większy odsetek zarówno zębów leczonych kanałowo, jak i tych nieleczonych. Pokrywa się to z danymi odnośnie zmian częstości występowania próchnicy.

Wiele badań potwierdza wpływ zapalenia tkanek okołowierzchołkowych na ogólny stan zdrowia. Udowodniono związek zarówno z podwyższonym poziomem komórek układu odpornościowego, m.in. IgA, IgG, IgM, CRP, IL-6, C3, asymetrycznej dimetyloargininy. Dodatkowo, cukrzyca wpływa negatywnie na rezultat leczenia endodontycznego. Z kolei istnieje związek między zapaleniem tkanek okołwierzchołkowych a występowaniem chorób układu krążenia.

Do niekorzystnych zakończeń ciąży, zalicza się między innymi poronienie, płody konstytucjonalnie małe, śmierć noworodka, niską masę urodzeniową, przyjęcie na noworodkowy oddział intensywnej terapii, kwasicę noworodkową, stan przedrzucawkowy, oderwanie łożyska, przedwczesny poród, cukrzycę noworodkową.

Podczas ciąży następuje zmiana z limfocytów Th1 i Th17, na limfocyty Th2 i limfocyty regulatorowe. Ma to miejsce zarówno we krwi obwodowej, jak i w doczesnej. Zaburzenia w tych przemianach według badań znacząco zwiększają ryzyko niekorzystnych zakończeń ciąży (APO – adverse pregnancy outcomes). Co więcej, APO są znacząco powiązane z podwyższeniem lokalnych i systemowych mediatorów zapalnych. Dlatego również chorobę przyzębia wiąże się z ryzykiem występowania niekorzystnych zakończeń ciąży (gdzie wykazano istotny statystycznie związek z niską masą urodzeniową, przedwczesnym porodem oraz stanem przedrzucawkowym). Biorąc pod uwagę, że zapalenie przyzębia wywołuje podobny charakter odpowiedzi zapalnej do zapalenia tkanek okołowierzchołkowych, można spodziewać się wspólnych powiązań ogólnoustrojowych.

Jako wyniki przeglądu systematycznego podaje się, że zapalenie tkanek okołwierzchołkowych u kobiet w ciąży:
– znacząco wpływa na występowanie stanów przedrzucawkowych
– znacząco skraca długość ciąży
– wpływa na niższy wskaźnik urodzeń
– zmniejsza wzrost noworodków i obwód ich głowy
– zmniejsza masę urodzeniową dziecka
– wpływa na przedwczesny poród

Warto podkreślić jednak, że tylko dwa ostatnie związki mają jakoś dowodów określoną jako „dobrą”, pozostałe jako „zadowalającą”. Zalecane są dalsze badania w tej tematyce.

Pełen tekst  – https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/iej.13538

Eric Schmid, Michele Morandini, Andrea Roccuzzo, Christoph A. Ramseier, Anton Sculean, Giovanni E. Salvi. Clinical and radiographic outcomes of implant-supported fixed dental prostheses with cantilever extension. A retrospective cohort study with a follow-up of at least 10 years. Clinical Implant Dentistry and Related Research, Volume 23, Issue 2, April 2021.

doi: 10.1111/cid.12973

Badanie kohortowe, gdzie badano kliniczne i radiologiczne efekty leczenia implantologicznego, z wykorzystaniem prac stałych z dowieszką. Oceniano prace funkcjonujące od minimum 10 lat, gdzie średnia wyniosła 13.3 roku. Badaniem objęty 26 pacjentów, z 30 pracami stałymi, wspartymi na łącznie 60 implantach.

Prace z dowieszką najczęściej są stosowane w przypadkach, gdy:
– mamy zbyt mały wymiar mezjalno-dystalny, nie pozwalający na wprowadzenie odpowiedniej liczby implantów
– pozwalają uniknąć bardziej inwazyjnych zabiegów, jak podniesienie dna zatoki szczękowej

Obecnie dobrze udokumentowane jest stosowanie dowieszek w odcinku przednim, zarówno w szczęce i żuchwie, gdzie takie leczenie daje zadowalający efekt kliniczny, radiologiczny i estetyczny. Dowieszki w odcinku bocznym budzą jednak większe wątpliwości, ze względu na większe siły działające w tym odcinku. Jak dotąd, 2 badania oceniały sukces 5-letni takich dowieszek, w obu przypadkach nie stwierdzając większego ryzyka niepowodzenia w porównaniu do tradycyjnych rozwiązań.

Na podstawie 5. Konferencji Konsensusu Europejskiego Towarzystwa Osteointegracji (EAO), można uznać stosowanie dowieszek jako rekomendowane rozwiązanie z wysokim odsetkiem sukcesu. Trzeba jednak podkreślić, że rekomendacja została wydana na podstawie ograniczonej liczby badań, krótko- i średnioterminowych.

Stąd też w tym badaniu uwzględniono dowieszki w pracach stałych, funkcjonujące ponad 10 lat. Ze względu na cel badania, wykluczono pacjentów z chorobą przyzębia, uzupełnienia z dowieszką siekaczy (zarówno w szczęce i żuchwie) i implantacje natychmiastowe.

U pacjentów przeprowadzono dokładne badanie, uwzględniające zmiany w ich stanie zdrowia, stan tkanek miękkich, sprawdzano obecność próchnicy, żywotność zębów, okluzję oraz stan przyzębia. Następnie zmierzono głębokość kieszonek i krwawienie przy sondowaniu wokół implantów (4 sondowania/implant – po 1 na każdą stronę). Porównywano również radiologicznie poziom kości wokół implantu. Sukces określano jako obecność implantu w jamie ustnej w dniu badania.

Charakterystyka implantów:
– 7 implantów o średnicy 3,3mm (11.7%), 44 implanty o średnicy 4,1mm (73.3%), 9 implantów o średnicy 4,8mm (15%)
– u 9 pacjentów wykonywane było dodatkowo podniesienie zatoki, a u 4 sterowana regeneracja kości
– poza jedną pracą, wszystkie były pracami cementowanymi
– średni czas funkcjonowania pracy w momencie badania, to 13.3 roku
– 6 dowieszek mezjalnych, 21 dystalnych, 3 obustronne
– 7 prac w odcinku bocznych żuchwy, 23 prace w odcinku bocznym szczęki
– u 14 pacjentów przeciwstawnie funkcjonowały prace stałe na implantach, a u 12 pacjentów zęby własne

Wyniki:
– po 11.3 roku utrata pojedynczego implantu 3,3mm średnicy, co daje 96.2% sukcesu
– 12 pacjentów ze zdrowym przyzębiem wokół implantów (46,2%), 7 pacjentów z zapaleniem dziąsła wokół implantów (26.9%), 7 pacjentów z zapaleniem przyzębia wokół implantów (26.9%)
– odcementowanie jako najczęstsze powikłanie, które co najmniej raz wystąpiło u 9 pacjentów
– inne powikłania (złamanie łącznika, chipping, poluzowanie śruby mocującej) wystąpiły jednorazowo u 3 pacjentów
– zaobserwowano tendencję do zwiększonego zaniku kości brzeżnej w miejscach przylegających do dowieszek oraz w miejscach odległych od dowieszek.
– średnia zmiana poziomu kości brzeżnej wyniosła 0.4 mm
– badanie głębokości kieszonek oraz krwawienia przy sondowaniu nie wykazało większych zmian w porównaniu do stanu wyjściowego
– przypadki zapalenia dziąseł i zapalenia przyzębia nie zostały powiązane z obecnością dowieszki
– stwierdzono częstsze problemy mechaniczne i techniczne, w porównaniu z pracami bez dowieszek

Zestawiając wyniki z rezultatami innych badań, warto rozważyć ograniczenie stosowania implantów o średnicy 3.3mm lub mniejszej w przypadku dowieszek w odcinku bocznym. Zaleca się również stosowanie implantów z dowieszkami u pacjentów obciążonych periodontologicznie, ponieważ poprzez zmniejszenie liczby implantów zmniejszamy ryzyko wystąpienia zapalenia okołowszczepowego. Biorąc pod uwagę odcementowania prac, zalecane jest regularne sprawdzanie oraz korekta zgryzu podczas wizyty kontrolnych.
Pomimo ograniczeń samego badania, stosowanie dowieszek w pracach stałych w odcinku bocznym można uznać za rozwiązanie skuteczne długoterminowo.

Abstrakt – https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/cid.12973